Bombardement 8 Maart 1944

Ondanks dat Fliegerhorst Soesterberg en de militaire terreinen eromheen bekend waren bij de geallieerde inlichtingendiensten, werden er in de eerste oorlogsjaren enkel kleinschalige bombardementen en aanvallen op vliegveld Soesterberg uitgevoerd. Meestal met slechts 2-3 lichte bommenwerpers van de RAF, zoals Blenheims. Pas voorjaar 1944 werd het vliegveld doel voor een zware grootschalige aanval. Op 8 Maart 1944 stuurde de AEAF (Allied Expeditionary Air Forces) 2 missies uit voor bombardementen op twee grote Duitse vliegvelden in Nederland: Volkel en Soesterberg.

Voor Soesterberg worden 133 B-26 Marauder bommenwerpers van the 9th Allied Air Force erop uitgestuurd, met escorte en ondersteuning van 8 squadrons Spitfires. Aanvalstijd tussen 11.03 en 11.13 uur.
Een groot aantal bommenwerpers mist het rendezvous met de escorterende jagers en haakt af. Uiteindelijk vallen slechts 47 bommenwerpers aan en laten daarbij van 12.500 voet hoogte 49 ton bommen vallen.
Boven het doel wordt middelmatige tot zware gerichte Flak gemeld, geen vijandelijke jagers.

In de middag worden nog eens 93 B26 Marauders erop uitgestuurd voor een tweede aanval op Soesterberg, gepland om 16.48 uur.
Uiteindelijk voeren 73 vliegtuigen deze aanval uit, waarbij van 12.000 voet 90 ton bommen afgeworpen worden. Boven het doel wordt weinig, slecht gerichte Flak gemeld. Twee squadrons van de escorterende Spitfires worden in het doelgebied aangevallen door Duitse jagers en één Spitfire van 332 Squadron met de Noorse piloot R. Hoiland gaat daarbij verloren. Het toestel stort neer bij Woudenberg, de piloot landt ongedeerd met zijn parachute in Driebergen.

Vanuit een Duits rapport over deze aanval:
Vanaf 10.30 binnenvliegen vijandelijke vliegtuigen, naar Volkel en Soesterberg.
Om 16.50 uur nog eens een aanval door 104 vliegtuigen op Soesterberg.
Aangerichte schade Soesterberg:
Afgeworpen bommenlast beide aanvallen: 5000 bommen van 9 kilo, 700 bommen van 150 en 250 kilo en 300 brandbommen. Geraakt werden hoofdzakelijk de onderkomens aan de rand van het rolveld. Schade aan hangaars en gebouwen. Twee spoorwegtankwagons uitgebrand, vijf vliegtuigen vernield. Er kan in de avond weer beperkt gevlogen worden.
Volgens tot op heden binnengekomen meldingen 16 soldaten (waarvan 6 man van Stab/KG 2) en 2 rijksduitsers gedood en circa 20 Nederlandse burgers, waaronder 8 arbeiders uit Kamp Amersfoort.

Foto: Rookwolken op het vliegveld na het bombardement. Foto genomen vanuit de Flaktoren bij de Schoolweg kijkend over de Postweg richting Soester Hoogt. (Fotograaf onbekend, uit particulier album Luftwaffe soldaat, collectie SLS39-45)

Foto onder: Tweede foto meer naar het noorden genomen met op de achterkant rookwolken bij de hoofdgebouwen van het vliegveld.

Tot zover de ´droge´ historische feiten over deze aanval.

Zoals al te zien was schuilt er behoorlijk wat persoonlijk leed achter deze bombardementen.

Het bombardement op die ochtend was gericht op het vliegveld en richtte voornamelijk daar de nodige schade aan, waarbij ook bommen vielen in Bosch en Duin. Villa Dennenhof op de Vossenlaan 11 werd door een voltreffer om 11.15 totaal verwoest waarbij de 27 jarige bewoonster en haar 2 kinderen van 3 en 5 jaar omkomen. Tevens werden de panden Baarnscheweg 20 en 22 flink beschadigd.

Bij de tweede aanval in de middag vielen meerdere bommen vielen in de buurt van de spoorlijn bij Den Dolder. Verschillende Nederlandse arbeiders aldaar werden dodelijk getroffen.

Tevens lieten 1 of meerdere bommenwerpers de bommen los in de lijn van de Amersfoortsestraatweg ten hoogte van de kazerne aldaar. Onzeker is of de kazerne het bewuste doel was, of dat de straat ten onrechte werd aangezien als rolbaan van de vliegbasis, zoals er meerdere iets ten noorden lagen op het terrein van de Vlasakkers. Ongelukkerwijs liep de kazerne slechts lichte schade op door scherf inslagen, maar kregen meerdere villa´s in de directe omgeving voltreffers te verduren en was het persoonlijke leed onder de burgers groot.

Het lot wilde ook dat er net op dat moment een vrachtwagen met open laadruim gevangenen vervoerde van vliegbasis Soesterberg naar Kamp Amersfoort. Deze gevangenen werden dagelijks tewerkgesteld op de vliegbasis en de terugreis liep over de Amersfoortsestraatweg. Een ontploffende bom doodde meerdere van deze gevangenen ter hoogte van de kazerne. Tevens werd de trambaan aldaar beschadigd, maar reed er gelukkig geen tram op dat moment.

Eén van de persoonlijke leedverhalen is dat van de heer Bosch, woonachtig op de Amersfoortsestraatweg 78^E, net naast de kazerne.
In de jaren 30 was de heer Bosch Wachtmeester-vlieger bij de Luchtvaart-Afdeeling van het Nederlandse Leger en voerde experimentele vluchten uit te IJsland.. Na zijn missie op IJsland in 1932-1933 liet Wachtmeester Bosch in 1935 een nieuw huis bouwen op de Amersfoortsestraatweg. Dit werd een dubbel woonhuis met de nummers 78D en 78^E. Het gezin Bosch, bestaande uit de heer en mevrouw Bosch en hun kinderen Annie en Jan betrok het gedeelte78E. 8 Maart 1944 wordt die woningkeuze hem fataal.

Na het eerste bombardement in de ochtend is het hele vliegveld ontregeld. De meeste bommen zijn aan de westkant van het veld gevallen, met afzwaaiers in de dorpen Den Dolder en Bosch en Duin. Onverwachts komt ’s middags een tweede aanvalsgolf om het oostelijke gedeelte te bombarderen. Deze aanval wordt niet aangekondigd met een luchtalarm. 73 Marauder-bommenwerpers werpen hun bommen uit, waarvan een deel boven de Dumoulinkazerne. Wachtmeester Bosch hoort het onheil aankomen en roept zijn vrouw snel dekking te zoeken. Die rent en duikt in de beschutting achter een bank. De heer Bosch heeft door bevriezingen op IJsland een slepend been overgehouden en kan niet snel genoeg beschutting zoeken. Hij wordt dodelijk getroffen door scherven van een splinterbom. Mevrouw Bosch overleeft de bomexplosie. Haar rug wordt wel doorboord met kleine splinters, die voor altijd rode littekens achterlaten. De vlijmscherpe dodelijk kracht van de splinters blijft nog jaren zichtbaar ook in doorzeefde boeken in de boekenkast. Zoon Jan en dochter Annie zijn op het moment van het bombardement niet thuis. Zoon Jan was boodschappen aan het doen en dochter Annie was op het werk in Amersfoort. Als zij met de tram na het werk naar huis komt stopt deze ter hoogte van de Dumoulin-kazerne. De bovenleiding is kapot waardoor hij niet verder kan en zij ziet de chaos in de straat en brandende huizen. Als zij vervolgens haar eigen huis niet in mag, weet ze dat er ook bij haar thuis iets aan de hand moet zijn.

Foto's onder: portretfoto Vliegenier Bosch en de heer Bosch met gezin en personeel voor de betreffende woning aan de Amersfoorstestraat.
(Familiecollectie Mevr. Ter Laan-Bosch)

Aan de andere kant van de kazerne woont op de Amersfoortsestraat 84 familie Kluft.

Meneer Kluft overleed eind 1943 aan een hartaanval. Bij het grote bombardement op 8 Maart 1944 schuilde mevrouw Kluft in de schuilkelder die ze al in het begin van de oorlog aangelegd hadden in de tuin voor hun huis. Een van haar dochters verbleef ergens anders en een andere dochter zat op school. Ondanks de vele bommen in de directe omgeving raakt het huis niet beschadigd. Vlak bij het huis wordt op de Amersfoortsestraat wel de open vrachtwagen met gevangen van Kamp Amersfoort geraakt. Meerderen worden dodelijk getroffen door scherven. Anderen grijpen de chaos aan om te ontsnappen en steken het beboste perceel door naar de woning van mevrouw Kluft. Die geeft de gevangenen kleding van haar overleden man, en zo kunnen ze ontsnappen. Het moest een aangrijpende dag voor mevrouw Kluft geweest zijn, aangezien ook mevrouw Bosch in paniek bij haar aankwam kloppen nadat haar man door bomscherven gedood was. De dochter van mevrouw Kluft herinnert nog dat haar moeder meerdere bomscherven uit de rug van haar buurvrouw haalden.

Aan de overkant van de weg bevond zich op nummer 73 het woonhuis van de familie Blom. Het wordt 8 Maart 1944 beschadigd door het bombardement waarbij de vrouw des huizes verwond wordt door een granaatscherf. De dochters rennen op een stil moment met de kinderjuf naar de tegenoverliggende kazerne en zien daarbij de bemanning en bijrijders van de vrachtwagen met krijgsgevangen in mangaten schuilen. Op het kazerneterrein aangekomen is om te zien alles volledig leeg van personen en spoedig erop worden ze met gemopper een schuilkelder daar ingetrokken.

In de directe omgeving van de kazerne worden op de Amersfoortsestraatweg de volgende huizen vernield door het bombardement:

Nummer 75A: Door bom verwoest op 8 Maart 1944

Nummers 77 en 77A: Dubbel woonhuis. Door bom verwoest op 8 Maart 1944

Nummers 79 en 79A: Dubbel woonhuis, geheel uitgebrand op 8 maart 1944.

Nummer 85: 8 Maart 1944 afgebrand

Nummer 89: 8 Maart 1944 afgebrand

Onbekend is of en hoeveel inwoners, buiten de heer Bosch om, daarbij omkomen.

De namen die bekend zijn van andere omgekomen burgers bij dit bombardement van 8 Maart 1944:

Klamer, Jan Lucas – Spoorlijn Den Dolder

Polman, Karel – Den Dolder

Roels, Pierre Maurice – Hulparbeider NS, spoorlijn Den Dolder

Spee, Aart - Los arbeider / werkman bij sintelcokes-centrale te Den Dolder

Bezemer, Agatha Antoinette – Inwoner Bosch en Duin

Bezemer, Else Adrine – Inwoner Bosch en Duin

Bezemer-Lukassen, Aaltje Antonette – Inwoner Bosch en Duin (Vossenlaan 11)

Eijkelkamp, Johannes Jacobus – Gemeente Zeist

Nooder, Jean – Gemeente Soest

Sliep, Tjerk – Krijgsgevangene Kamp Amersfoort

Hofman, Jacob – Krijgsgevangene Kamp Amersfoort. Ernstig gewond en overleed zelfde dag in ziekenhuis Sint Elisabeth.

Froom, A. – Krijgsgevangene Kamp Amersfoort

Holthof, W. – Krijgsgevangene Kamp Amersfoort

Huysman, L. – Krijgsgevangene Kamp Amersfoort

Vermeulen, W.A. – Krijgsgevangene Kamp Amersfoort

Korten, Johan – Inwoner Aalten, vermoedelijk Krijgsgevangene Kamp Amersfoort. Raakte gewond bij het bombardement en overleed 12-3-1944 te Leusden.

Nederlanders in Duitse dienst:

Hendrik Wallet – Wachmann Vliegveld Soesterberg

Dirk Van Reenen – Wachmann Wache L.78 Chef interd.W.B.N. (10-3-1944)

Fokko Kruize - 5./Frw.St.Nordwest 1636 (9-3-1944 Soesterberg)

Hubertus Smeets - 2./SS.Frw.St.Nordwest-648. (9-3-1944)

(Deze laatste twee waren Nederlandse SSers en waarschijnlijk bewakers van de krijgsgevangenen van Kamp Amersfoort)

Duitse militairen:

Hans-Joachim Menzel - Fl.H.Kdtr.Uetersen A.304

Franz Meissner - 100-L.Nachsch.Kp.9/VI

Rudolf Tillach – Uffz

Kurt Egerland - 1039-L.Nachsch.Kp.9/VI

Hildegard Geistert Kähnert – LW Helferin Fl. Horst Kdtr

Andreas Breier – Lagerarbeiter 73-Beh.E.Kom Venlo

N.B. De eenheden beschrijven hun EKM gegevens, die niet noodzakelijk nog golden op 8 Maart 1944.

Nadat blijkt dat de vliegbasis vrijwel direct erna weer gewoon operationeel is, wordt negen dagen later nog een bombardement op kleinere schaal uitgevoerd. Op 17 Maart 1944 wordt vliegveld Soesterberg aangevallen door 16 P47 Thunderbolt Bombers van 8th Air Force, geëscorteerd door 13 P47 Thunderbolt Fighters. Van een hoogte van 1800 tot 3000 voet wordt in duikvlucht 7 ton brisantbommen afgeworpen te 16 uur. De schade van de 40 bommen is slechts 1 voltreffer op een onderkomen.

Geallieerde aanvalsanalyse 28 Maart 1944, op basis van luchtfotos van 25 Maart:

Opgelopen schade met name aan het hangaar-gebied aan de noordkant. 3 hangaars zijn zwaar beschadigd en 5 middelgrote gebouwen zijn vernield of beschadigd. Er zijn 6 kraters op de rolbanen, circa 75 kraters in het veld en zo’n 35 bij de opstelplaatsen in de noordwesthoek, waar een shelter is beschadigd.

Het persoonlijke leed komt niet voor in het geallieerde rapport.....